Stuifmeel

POLLEN
Stuifmeel of pollen zijn de mannelijke geslachtscellen van planten en bloemen. De stuifmeel korrel bestaat uit een voedselrijk cellichaam met een kern die drager is van het genetische erfgoed van de plant. Twee omhulsels dienen als bescherming: de dunne Intine aan de binnenzijde en een ruwe stevige Exine aan de buitenzijde.
De pollen van windbestuivers zijn glad en licht, dikwijls voorzien van luchtzakken om door de wind ver gedragen te worden. De pollen van planten die door insecten worden bestoven hebben uiteenlopende, grillige vormen en zijn ook dikwijls kleverig om aan het insectenlichaam te blijven hangen.

  bij op malva

Voor de bij betekent stuifmeel vooral eiwitten, belangrijk voor de ontwikkeling en de goede vorming en werking van de verschillende belangrijke klieren in het bijenlichaam zoals de voedersap-, was- en gifklieren.
In het najaar zijn proteïen zeer belangrijk voor de opbouw van een goed eiwitvet lichaam en een hoge ziekteweerstand van de winterbijen.
Een bijenvolk verbruikt, al naargelang de kwaliteit van de pollen en de volkssterkte, per jaar 25 à 45 kg stuifmeel !
Het wordt door de haalbijen verzameld en vers aan het jonge broed gevoed. Is er wat overschot dan wordt dat in de directe omgeving van het jonge broed opgeslagen om dagen van slecht weer te kunnen overbruggen.
Is er een overmaat aan stuifmeel of wordt er nog laat op het jaar veel stuifmeel binnen gebracht (late groenbemesters op de velden) dan wordt dit met toevoeging van enzymen en honing opgeslagen om de bijen de winter te helpen door komen en om het jonge broed in het voorjaar op gang te helpen trekken totdat nieuw vers stuifmeel kan gehaald worden. 
De mengeling van stuifmeel, honing en water wordt 'bijenbrood' genoemd.

SAMENSTELLING
De samenstelling van pollen is afhankelijk van de plantensoort en kan sterk variëren. Pollen bevatten tot 35% ruwe eiwitten, in wisselende hoeveelheden komen nagenoeg alle essentiële aminozuren voor, tot 20% vetten en vooral de onverzadigde vetzuren linol- en arachidezuur, tot 40% gereduceerde suikers, een kleine hoeveelheid stijfsel, cellulose in de exine (hard omhulsel), 3 à 8% mineralen en tot 20 verschillende sporenelementen, nagenoeg alle vitaminen en provitaminen, etherische olieën en enzymen die gedeeltelijk van de planten komen en gedeeltelijk toegevoegd werden door de bijen. Pollen kunnen vers van de plant tot 20% water bevatten, opgeslagen als bijenbrood tot 30%.

We kunnen dus gerust stellen dat waar de mens al deze voedingsstoffen kan halen uit een veelvoud van dingen zoals eieren, vlees, vis, granen, fruit, groenten enz. , de bij als supervegetariër enkel aangewezen is op het stuifmeel van de planten. Hiermee is het grote belang van stuifmeel voor de bij duidelijk.

GROOTTE, KLEUR en VORM
Pollen komen voor in alle vormen, kleuren en grootten. 
De grootte varieert van 2.5 micro m tot 200 micro m.
De kleur gaat van wit (heide, erica) over lichtgrijs (framboos), geel (gele mosterd), blauw (phacelia), rood (paardekastanje), oranje (reseda), bruin (klaver) tot zwart (klaproos) om maar enkele voorbeelden te noemen.
In de raten vinden we dan ook meestal een bonte kleuring der cellen.
De vorm van de stuifmeelkorrel is rond, ovaal of hoekig. De korrel kan tot 6 kiemogen bevatten onder de vorm van poriën, plooien of andere. De exine-structuur vertoont uitwassen, verhogingen, randen of gaten en is met stekels of haren bedekt om beter in het harenkleed van de bestuivende insecten te hechten.
Elke plant heeft zijn typische pollen, waardoor steeds de oorsprong kan worden teruggevonden. Dat is zo met de  honinganalyse om met zekerheid vast te stellen om welk type honing het gaat (acacia, linde, kastanje...) maar ook in het paleontologisch (welke planten er op aarde vroeger voorkwamen) of forensisch (gerechterlijk, bv. moordzaak) onderzoek. Dit vergt een microscopisch onderzoek met een vergroting van 300 - 400.

Enkele voorbeelden van pollen vormen :




GENEESKUNDE
Reeds in de oudheid werden honingraten met de erin aanwezige voorraad aan honing en stuifmeel hoog aangeschreven als goed houdbaar versterkingsmiddel, o.a. de vikingen namen het mee op hun lange reizen.
In de moderne tijd werden de waardevolle eigenschappen van stuifmeel herontdekt waaronder de veelheid aan aanwezige voedingsstoffen en de harmonische samenwerking ervan. 
Pollen verbeteren de algemene gezondheidstoestand, stabiliseren het hart en bloedomloop, verhogen de lichamelijke en geestelijke prestaties bij ouderen of herstellenden.
Het vitamine P (rutine) zou een gunstige invloed uitoefenen op de bloedvaten, prostaatkwalen verminderen, de vorming van bloedlichaampjes bevorderen en de darmflora beschermen.
Er dient opgemerkt dat mensen die allergisch zijn voor bepaalde pollen ook bij inname via de mond een allergische reactie kunnen krijgen.

POLLENOOGST
Voor het verzamelen van pollen wordt een pollenval voor de ingang van de bijenkast geplaatst. De bijen die beladen  thuiskomen wringen zich door het rooster van de val, waarbij ze hun pollenvracht kwijtraken die in een daarvoor bestemd verzamelbakje valt. Gezien de hoog aangeschreven kwaliteiten van stuifmeel en de vraag ernaar, zijn er  imkers die meer bijen houden voor het stuifmeel dan de honing.
Grote stuifmeellanden zijn o.a. Brazilië, Argentinië, Turkije, China...
In onze contreien, waar de bijen al niet veel overschotten hebben aan stuifmeel, gaat stuifmeelwinning ten koste van het volk.

terug